همه چیز درباره مدلینگ در ایران +تصاویر

 

 

هفتاد سال پیش، “زینت جهانشاه” که تازه از پاریس به ایران برگشته بود، دستاورد زندگی اش در شهر پاریس را که همان آشنایی با دنیای مد و خیاطی زیر نظر استادان معروف آن زمان بود، به ایران آورد.

او توانست در سال های دهه ۲۰ شمسی در جمعی زنانه، نخستین شو لباس خود را به وسیله مدل های آماتور، که به سختی توانستند به عنوان یک مدل طرز راه رفتن، ایستادن و نمایش لباس را یاد بگیرند، اجرا کند. از آن زمان به بعد بحث مدلینگ در ایران مطرح شد.

با گذشت هفت دهه از آن زمان، این روزها تب مدل شدن در ایران بالا گرفته است. از یک طرف دختران و پسرانِ مدل، در ژورنال های رنگارنگ موسسه ها، تولیدی ها، مزون های خیاطی، برندهای داخلی و خارجی و حتی شوهای زنده در باغ ها و خانه های بزرگ به طور گسترده و فعال دیده می شوند و از سوی دیگر دولت هم این روزها واژه “مدلینگ اسلامی” یا “مرکز تخصصی ژورنال” را سر زبان ها انداخته است. برای آشنایی بیشتر، توضیح و تبیین این واژه ابتدا لازم است بدانیم مدل کیست و چه کاری انجام می دهد.

مانکن یا مدل کیست؟

مانکن(به فرانسویMannequin) یا مدل (به انگلیسی Model) فردی است که شغلش نمایش نوعی تمثال از فرم فیزیکی بدن ایده‌آل انسان در حیطه هنر و تجارت و طراحی البسه است.

هنرِ مدل معمولاً به معنی پوشیدن و نمایش لباس های جدید طراحی شده توسط طراحان لباس و شرکت های تولید پوشاک است. در کشورهای انگلیسی زبان، به مانکن، مُدِل(به معنی الگو) گفته می‌شود و به افرادی که در کار خود موفق‌تر و مشهورتر هستند سوپر مدل می‌گویند.

با اجرای مانکن‌ها نمایش‌هایی ویژه نمایش لباس، کفش، جواهر و سایر محصولات برپا می‌شود و مدل‌ها این محصولات را به نمایش می‌گذارند. در این نمایش‌ها به طرز راه رفتن مدل‌ها دفیله یا گربه رو (Cat walk) (راه رفتن مانند گربه) می‌گویند. چرا که گربه‌ها در هر قدم یک دست را جلو دست دیگر و به صورت ضربدری قرار داده و راه می‌روند و همچنین این مدل حرکت دست و پای گربه جلوه‌ای خرامان به راه رفتن او می‌بخشد. در واقع به نوعی شمرده قدم برداشتن است و به همین علت در نمایش لباس‌ها کاربرد دارد. همچنین نوعی اغواء گری که لازمهٔ نمایش لباس است ایجاد می‌کند.

آموزش مدلینگ

در بسیاری از کشورهای غربی، طراحان، مدیران و دست اندرکاران مانکن ها و صنعت مربوطه مدارس مخصوصی دارند. دانش آموختگان این مراکز در این حرفه و فن حتی دروسی مثل آناتومی بدن انسان، طراحی با نرم‌ افزار، و مدیریت را مجبورند بگذرانند. اما خود مانکن‌ها نیز گاهی تحصیلات کلاسیک را با هنر و حرفه خود در می‌آمیزند. البته در کشور ما شرایط مدلنیگ کمی متفاوت است. در بسیاری از مغازه های لباس فروشی ایران، یک ژورنال از کارهای شرکت های تولیدی یا برخی مزون ها در اختیار مراجعه کنندگان گذاشته می شود که مدل ها چه با حجاب رسمی چه بدون حجاب اسلامی، لباس های یک تولیدی یا یک مزون خاص را تبلیغ می کنند. این کار بازار داغی را در بین مدل ها ایجاد کرده است. مدل هایی که به دنبال معروف شدن هستند، اما اکثر آن ها نه آموزش دیده اند و نه شرایط استاندارد یک مدل را دارا هستند، به روی جلد ژورنال هایی می آیند که به طور گسترده توزیع می شوند. در واقع آن ها با تقلید صرف از مدل های غربی صرفا به دنبال این هستند که زیبایی ظاهر و اندام خود را نشان دهند. حتی بعضی از آن ها با پرداخت ۵۰ هزار تومان به عکاس در آتلیه های عکاسی، برندی را زیر عکس خود حک می کنند تا در فیس بوک بازاریابی کنند.

این در حالی است که با توجه به بازار غیر رسمی، اما پررونق و داغ مدلینگ در ایران که نرخ آن از کار مجانی تا ۵۰ میلیون تومان به بالا است، دولت با طرح “مدلینگ اسلامی” ورود پیدا کرده است و مدعی شده است که برای اولین بار گروهی را با معیارهای اسلامی و با هدف ترویج فرهنگ ایرانی –اسلامی آموزش داده است. این گروه پس از گذراندن دوره های مدلینگ که با معیارهای اسلامی تطبیق داده شده اجازه فعالیت می گیرند و رسما به عنوان مدل وارد بازار کار می شوند. اخیراً نیز خبری مبنی بر صدور کارت صلاحیت در حوزه مدلینگ منتشر شده است. این کارت به کسانی داده می شود که دوره های تخصصی مدلینگ اسلامی را پشت سر گذاشته باشند.

مد اسلامی” یا “مدلینگ اسلامی” به چه معنا است؟

به دنبال مطرح شدن موضوع مدلینگ اسلامی موسسه ای به نام بهپوشی با هدف ترویج لباس های ایرانی-اسلامی در کشور راه اندازی شد. این موسسه در اولین اقدام خود واژه بهپوشی را جایگزین مدلنیگ نمود. مدیر این موسسه می گوید: «چون مدل، معادلش در فارسی نیست، ما کلمه بهپوش را پیشنهاد دادیم. کسانی که به عنوان بهپوش فعالیت می کنند ارائه دهنده یک فرهنگ هستند.»

همچنین به دلیل اهداف خاصی که این موسسه دنبال می کرد مسئولین آن نظر تمام مراجع را درباره این حرفه پرسیده و از آن ها حکم شرعی دریافت نمودند. البته حساسیت این موسسه بیشتر روی آموزش مدل های خانم بود. چرا که باید تغییری در شرح وظایف و فعالیت های مدل های خانم ایجاد کرده و معنای مدلینگ را برای آن ها باز تعریف می کردند. مسئولین بهپوشی این وظیفه را بر عهده داشتند که بین معنای مدلینگ در ایران و کشورهای غربی تفاوت قائل شوند و مفهوم این حرفه را متناسب با فرهنگ ما بومی سازی کنند.

تکلیف مدلینگ خانم ها چه می شود؟

اما اگر قرار باشد مدلینگ و یا همان بهپوشی در ایران به صورت گسترده و هدفمند ادامه یابد شکل اسلامی آن چه تفاوتی با مدل غربی اش خواهد داشت؟

مدیر این موسسه مدعی است در بخش مدلینگ خانم ها یک مجموعه آموزش را ابداع کرده است که می تواند نه تنها در ایران بلکه در بقیه کشورهای اسلامی هم ارائه شود. ارائه این طرح به گونه ای بوده که توانسته است دولت جمهوری اسلامی را قانع کند تا در زمینه مدلینگ که در این ۳۵ سال تابو بوده است، ورود پیدا کند. در واقع این موسسه قصد دارد تا مدل های خانم را طبق روش خود آموزش دهد. به عنوان مثال، مدل ها در شوهای زنده با روشی که از احادیث و روایات استخراج شده به صحنه می آیند؛ یعنی بدون حرکات خاص بدن، بدون صدای کفش، با نگاهی مستقیم و پرهیز از نگاه در چشم مخاطبانی که در سالن حضور دارند.

اما نکته مهم و اساسی این جاست که مدلینگ به هر سبک و سیاقی که انجام شود یک هدف را دنبال می کند و آن نمایش لباس در یک اندام با ویژگی های خاص ظاهری است و مسلم است که وقتی افراد برای تماشای یک لباس می نشینند خواسته یا ناخواسته متوجه اندام فرد می شوند. کسی نمی تواند این موضوع را رد کند چرا که ماهیت مدلینگ تبرج و خودنمایی است و خداوند زنان را از این تبرج و خودنمایی نهی کرده است و در آیه ۳۳ سوره احزاب می فرماید:

(وَلاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ الْأُولَی) ای زنان (در برابر نامحرم) ظاهر نشوید و خودنمایی نکنید؛ مانند خودنمایی دوران جاهلیت نخستین؛

و همچنین در آیه ۶۰ سوره نور نیز فرموده است:

(غَیْرَ مُتَبَرِجاتٍ بِزینَهٍ) زنان، (در برابر نامحرمان) با زینت‏ ها و آرایش‏ هایشان‏ خودنمایی‏ نکنند.

آیا ترویج مدلینگ اسلامی یا بهپوشی در ایران ضرورت دارد؟

در چند سال گذشته نیاز چندانی به مدلینگ اسلامی مطرح نبود چرا که جوانان بیشتر به دنبال رنگ سال بودند و تقریبا مد به همین مبحث رنگ سال خلاصه می شد. اما امروز با تبلیغات گسترده شبکه های ماهواره ای در زمینه مد و انواع لباس ها و همچنین با گسترش شبکه های اجتماعی و فعالیت زیر زمینی مدل هایی که خارج از قوانین شرعی فعالیت می کنند، جای خالی مد اسلامی به چشم می خورد. اما این بدان معنی نیست که ترویج مد اسلامی مستلزم داشتن مدلینگ اسلامی است.

بهپوشی و سایر موسساتی که به موازات آن کار می کنند به راحتی می توانند فرهنگ ایرانی-اسلامی را در قالب مدهای جدید و به دور از تقلید از جوامع غربی چنان در بین جوانان گسترش دهند به گونه ایی که دیگر نیازی به تبرج و خودنمایی بر روی صحنه برای تبلیغ یک برند خاص نباشد و این موفقیت زمانی حاصل می شود که مسئولین و طراحان، دلسوزانه در جهت بازگرداندن عفاف و حیای اجتماعی تلاش کنند تا مردم نیز بتوانند به این موسسات اعتماد کنند.